Ürtiker – dabaz – kurdeşen Rehberi

Ürtiker nedir? Ürtiker veya kurdeşen, ciltte kırmızı, kaşıntılı ve şişmiş kabarık bölgelerin göründüğü bir durumdur. Bazen bu, belirli yiyecekleri yemekten veya belirli ilaçları almaktan kaynaklanan alerjik reaksiyondan kaynaklanır; bununla birlikte, birçok durumda neden bilinmemektedir. Kurdeşenlerin boyutu bir buçuk inçten birkaç inç boyutuna kadar değişebilir. Kurdeşen vücudun her yerinde görünebilir veya vücudun bir kısmı ile sınırlı olabilir.Cildinizde kaşıntılı, kırmızı kabarıklıklar mı oluştu ? Halk arasında kurdeşen veya dabaz olarak bilinen ürtiker tıbbi olarak 2 aydan kısa süredir var ise akut, uzun süredir var ise kronik olarak adlandırılır. Ciltte kırmızı, kabarık, kaşıntılı, yer değiştiren döküntülerdir. Eğer bunlara dudak ve gözlerde balon gibi şişlikte eklenmişse o zaman bu durum “anjioödem” olarak adlandırılır ve tablonun ciddiyetini artırır.

Çocuk yaş grubunda ürtikere en sık yol açan durumlar şunlardır:

Mikrobik durumlar (vücudun herhangi bir odağında infeksiyon), bazı gıda alımları, böcek ısırmaları, bazı ilaçlar, nadiren solunumsal allerjenler ve diğer hastalıklar. Erişkin yaş grubunda ise bu sıralama şöyledir: İlaçlar, mikrobik durumlar, bazı gıda alımları, nadiren solunumsal allerjenler ve diğer hastalıklar.

Eğer ürtikeriniz gelişti ise hemen bir antihistaminik (allerji ilacı) almanızın yararı olur, tabii ki aldığınız ilacın antihistaminik olduğundan emin olmanız gerekir. Ürtikerinizin sebebine yönelik yukarıdaki koşulları kendinizde gözden geçirmenizde fayda var, eğer belirgin şüpheli bir şey varsa onu hemen kendinizden uzaklaştırmalısınız (ilaçsa ilaç alımını, gıda ise gıda alımını durdurmak, böcek kontrolü v.b.). Bu size doktorunuza gittiğinizde de yardımcı olacaktır. Zaten bu önlemlerin ardından yapmanız gereken cilt hastalıkları doktorunuza veya aile hekiminize başvurmak olmalıdır.

Hangi gıdalar yaygın olarak kurdeşene neden olur?

• Yiyecekler, ilaçlar, lateks ve enfeksiyonlar en yaygın nedenlerdir. Böcek ısırıkları veya hastalık muhtemelen suçlu olabilir. Kuruyemiş, çikolata, balık, domates, yumurta, taze çilek, soya, buğday ve süt, ürtikere neden olan en yaygın gıdalardır. diğer ürtikere neden olan bazı gıdalar :
• Fındık
• Yer fıstığı
• Yumurtalar
• Balık ve Kabuklu Deniz Ürünleri
• Süt
• Alkol

Hangi ilaçlar sıklıkla ürtikere neden olur?

• Antibiyotikler, özellikle penisilin ve sülfad bazlı ilaçlar
• Opioidler ve NSAID’ler gibi ağrı kesiciler (örnekler: ibuprofen, naproksen veya aspirin)
• Antikonvülsan ilaçlar veya nöbet önleyici ilaçlar
• kemoterapiler

diğer nedenleri

• Dermatografizm. Cildi kaşımaktan veya cildi ovalayan dar giysiler giymekten kaynaklanan kurdeşen.
• Soğuk kaynaklı. Soğuk havaya veya suya maruz kalmanın neden olduğu kurdeşen.
• Kolinerjik ürtiker. Çekirdek vücut sıcaklığındaki bir artışın neden olduğu kurdeşen.
• Güneş  Güneş ışığına veya yapay aydınlatmaya maruz kalmanın neden olduğu kurdeşen.
• Egzersize bağlı ürtiker. Fiziksel aktivitenin neden olduğu alerjik semptomlar.

Kronik ürtiker

En az 6 haftadır sürekli veya aralıklı olarak mevcut olan tekrarlayan kovanlar. Çoğu kronik ürtiker vakasının tanımlanabilir bir nedeni yoktur.

Anjiyoödem nedir?

Anjiyoödem cildin daha derin katmanlarında şişer ve birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. En sık eller, ayaklar ve yüzde (dudaklar, dil ve gözler) oluşur.

Ürtiker nasıl tedavi edilir?

Ürtiker tedavisi bireysel hastaya göre ayarlanmalıdır. Genel önlemler, tanımlanabilir herhangi bir nedenin ortadan kaldırılmasını, açıklamayı, bilgiyi ve güvenceyi içerir. Belirli gıda ürünlerinden, aspirin gibi belirli ilaçlardan ve diğer NSAID’lerden kaçınılması önerilir çünkü bu ilaçlar hastaların yaklaşık %30’unda kronik ürtikeri şiddetlendirir. Altta yatan hastalıkların tedavisi, örn. Tiroid hastalığı, Helicobacter pylori (bir mide enfeksiyonu) da ürtiker tedavisinin bir parçası olarak önemlidir.

Tetikleyici faktörlerin önlenmesi

Tıbbi tedaviye ek olarak, ürtikerin nedeni biliniyorsa ortadan kaldırılmalıdır; ilaç veya gıda alerjisi. İlgili alerjenlerden kaçınılması, ürtikeri 48 saat içinde temizler.

• H pylori gibi tanımlanmış kronik enfeksiyonları tedavi edin.
• Aspirin, opiyatlar ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlardan kaçının (parasetamol genellikle güvenlidir).
• En az üç haftalık bir deneme süresi boyunca diyetteki sahte alerjenleri en aza indirin.
• Doktorunuz tarafından pozitif bir deri prik testi ile onaylanan bilinen alerjenlerden kaçının.
• Etkilenen bölgeyi bir vantilatör, soğuk flanel, buz paketi veya yatıştırıcı nemlendirici losyon ile soğutun.
• İndüklenebilir ürtiker için fiziksel tetikleyicilerden kaçının

Semptomatik dermografizm:

• Sürtünmeyi azaltın, örn. dar giysilerden kaçının.
• Soğuk ürtiker: Soğuk veya rüzgarlı koşullarda dikkatli giyinin ve soğuk suda yüzmekten kaçının.
• Gecikmiş basınç ürtikeri: Omuzlarınıza ağır çantalar asmayın veya sıkı kemer takmayın.
• Solar ürtiker: Cildinizi tam kollu örtün ve geniş spektrumlu güneş kremleri uygulayın.
• İndüklenebilir ürtikeri olan bazı hastalar, toleransı indüklemek için günlük semptomların indüklenmesinden yarar sağlar. Fototerapi, semptomatik dermografizm için yardımcı olabilir.

Ürtiker tedavisi için yaşam tarzı ve ev ilaçları

Kronik ürtiker aylarca veya yıllarca devam edebilir. Uyku, iş ve diğer aktivitelere müdahale edebilirler. Aşağıdaki önlemler, kronik kurdeşenlerin tekrarlayan cilt reaksiyonlarını önlemeye veya yatıştırmaya yardımcı olabilir:

• Bol, hafif giysiler giyin.
• Sert sabunları kaşımaktan veya kullanmaktan kaçının.
• Etkilenen bölgeyi soğuk bir banyo, losyon veya kaşıntı önleyici kremle yatıştırın.
• Kurdeşenlerin ne zaman ve nerede meydana geldiğine, ne yaptığınıza, ne yediğinize vb. dair bir günlük tutun. Bu, sizin ve doktorunuzun tetikleyicileri belirlemenize yardımcı olabilir.
• Bilinen tetikleyicilerden kaçının.
• Bazı yiyeceklerden kaçınmak yardımcı olabilir. Histamin üretimini tetiklediği bilinen gıdalar arasında ıspanak, balık, yoğurt, balık, domates, işlenmiş, et, çikolata ve çilek bulunur.
• Dışarı çıkmadan önce güneş kremi sürün.
• Alkolü azaltın veya alkolden kaçının.
• Bazı ilaçlardan kaçınmak.
• Mümkünse, belki meditasyon veya gevşeme teknikleriyle stresten kaçınmak.
• Bazıları, çuha çiçeği yağı, C vitamini, D ve diğerleri gibi takviyeleri önerir. Bazı takviyeler alevlenmelere neden olabileceğinden, takviyeleri kullanmadan önce bir doktorla konuşmak önemlidir. Alevlenmelerin kaydını tutmak, bir tetikleyiciyi tanımlamaya yardımcı olabilir.

İlk basamak tedavi

Ürtiker tedavisi için tıbbi tedavide ilk adım antihistaminiklerle başlamaktır. Yeni nesil H1 antihistaminikler daha az yatıştırıcı etkiye ve daha az yan etkiye sahiptir, bu nedenle ilk tedavi seçeneği olarak eski nesil H1 antihistaminiklere göre tercih edilirler. Hamilelikte, belirli antihistaminikler daha güvenlidir, bu nedenle sizin için en iyi ve en güvenli seçeneğin hangisi olduğunu öğrenmek için cilt uzmanınıza danışın.

Kolinerjik ürtiker için hidroksizin ve soğuk kaynaklı ürtiker için siproheptadin gibi belirli kronik ürtiker alt tipleri için tercih edilen belirli antihistaminikler önerilmiştir. Ürtiker tedavisinde levosetirizin, bilastin, loratidin, feksofenadin, desloratadin vb. gibi ikinci nesil sedatif olmayan (veya daha az sedatif) antihistaminikler de kullanılabilir.

Hastalar standart doza yanıt vermiyorsa, sedatif olmayan antihistaminiklerin dozunu ikiye veya üçe katlamak yaygındır. Yanıt daha az ise, trisiklik antidepresan doksepin, tarzı antihistaminikler veya mast hücre stabilizatörleri eklenebilir.

İkinci basamak tedaviler

Doktorunuz dirençli kronik ürtiker vakalarında 3-4 hafta süreyle kısa süreli sistemik steroidler reçete edebilir, ancak bilinen yan etkiler nedeniyle uzun süreli tedavi verilemez. Kısa bir steroid tedavisi küründen sonra ürtiker nüks ederse ve semptomlar H1 antihistaminikler tarafından yeterince kontrol edilmezse, lökotrien reseptör antagonistleri denenebilir. Bunların, özellikle NSAID’ler ve gıda katkı maddeleri tarafından ağırlaştırılan durumlarda kronik ürtiker tedavisinde faydalı bir etkiye sahip olduğu gösterilmiştir.