Tiroid, vücuttaki metabolizmayı düzenleyen iç salgı bezlerinden bir tanesidir. Bu bezden tiroid hormonları salgılanarak kana geçer. Tiroid bezi boyun ön bölgesinde, gırtlağın üzerinde bulunur. Birbirine ortadan bağlı iki adet dokudan ibarettir. Normal büyüklükteki tiroid bezinin elle hissedilmesi ve gözle farkedilmesi zordur.
Tiroid Bezi Ne Zaman Normal Değildir?
Tiroid bezi hastalıkları çok yaygındır. En sık görüleni bezin normalden az veya fazla hormon üretmesidir. Tiroid bezi hem yeterli hormon üretemediğinden çok çalışmak zorunda kalarak hem de çok hormon ürettiğinde zaten çok çalıştığı için büyüyebilir. Büyümüş tiroid bezine “guatr” denilir. Hastalarda yumru veya kitleler olabilir. Bu kitleler iyi veya kötü huylu, yavaş veya ani gelişen türde olabilirler. Bütün bu rahatsızlıklar için hekime danışılmalıdır.
Ülkemizde özellikle “Karadeniz” bölgesinde guatr hastalığına sık rastlanmaktadır. Bunun sebebi tiroid içerisindeki bir maddenin ailesel olarak normalden yavaş çalışması ve bunun kalıtımla geçmesi, iyot kullanılmaması ve bu tür tiroid bezini etkileyen “kara lahana” gibi gıdaların bu bölgemizde bulunmasındandır.
Doktorunuz Nasıl Teşhis Koyar?
Tiroiddeki kitle teşhisi için ayrıntılı bir hikaye alınır. Baş ve boyun bölgesi muayene edilir. Yutkunma hareketiniz tiroid kitlesinin diğer kitlelerden ayırdedilmesini kolaylaştıran bir yöntemdir.
Diğer yapılabilecek testler:
*İnce iğne aspirasyon biyopsisi
*Tiroid sintigrafisi
*Ultrason ile inceleme
*Bilgisayarlı tomografik inceleme
*Göğüs filmi
*Kanda hormon testleri
Doktorunuz gereğine göre kitleden iğne ile ufak bir sıvı ve doku alıp mikroskop altında inceletebilir. Bu yöntem güvenli ve ağrısız bir yöntemdir.
Tiroid Nodülünüzün Tedavisi
Tiroid nodüllerinin çoğu iyi huyludur. Genelde ilaçla baskılama yöntemi uygulanır. Bu tedavinin amacı ilaçla nodülünüzün zamanla küçülüp küçülmeyeceğini görmektir. Genellikle 3-6 ay arasında bir iyileşme görülür. İlaçla tedaviye rağmen yumru büyümeye devam ediyorsa operasyon önerilir.
Tiroid Ameliyatı Nedir?
Tiroid cerrahisi, tiroid bezinin kısmen veya tamamen çıkartılmasıdır. Genellikle operasyonda tiroid bezi nodül olduğu parçası ile birlikte çıkartılır. Hızlı bir patolojik inceleme (dondurma yöntemi) ile karar verilir. Operatör bu sonuca göre bezin tümünü çıkartabilir. Bu tamamıyle operasyon sırasında verilen bir karardır. Bu durumlar operasyon öncesi hasta ile tartışılır. Operasyon sonrası boyunda bir dren (küçük bir plastik tüp) olabilir. Bu tüp operasyon yerinde sıvı birikimini önlemek içindir. Sıvı azaldığı zaman çıkartılır. Çoğu hasta bir iki gün içerisinde taburcu edilir.
Tiroid operasyonlarından sonra komplikasyon nadirdir. Kanama, kısık ses, yutkunmada zorluk, boyun derisinin hissizliği ve düşük kan kalsiyumu gibi yan etkiler olabilir. Birkaç hafta içinde birçok komplikasyon kaybolur. Tiroid bezinin tamamı çıkartılmış hastalarda operasyon sonrası düşük kan kalsiyumu ihtimali daha yüksektir.
Tiroid operasyonu geçiren hastalar operasyon sonrası tiroid hormonlarına gereksinim duyarlar. Tiroid hormonları böylelikle yerine konulur. Kanlarında kalsiyumu düşük hastalara kalsiyum verilir.
Kaynak : Ent Kbb
TİROİD HASTALIKLARI
Tiroid bezi, boynun ön kısmında yerleşmiş olan ve salgıladığı hormonlarla vücut metabolizmamızı düzenleyen endokrin bir organdır. Tiroid bezi hastalıkları, basit guatrdan hayatı tehdit eden tiroid kanserine kadar değişir. En sık rastlanan hastalıklar, tiroid hormonları üretimindeki düzensizliklerdir. Tiroid hormonları aşırı miktarda salgılandığında hipertriodizm, yetersiz miktarda salgılandığında ise hipotriodizm meydana gelir. Tiroid bezinin iltihaplanmasına tiroidit adı verilir. Tiroid bezinin normalden büyük olmasına ise guatr adı verilir. Guatrda, tiroid bezi büyümüştür ancak fonksiyonlarında bozulma yoktur.
KLİNİK BELİRTİ ve BULGULAR
Hipertiroidizm:
• İştah artışına rağmen kilo kaybı
• Sinirlilik, acelecilik, çabuk yorulma
• Terleme, sıcağa tahammülsüzlük
• Çarpıntı, yüksek kan basıncı
• İshal veya sık dışkılama
• Ağız kuruluğu, çok su içme, sık idrara çıkma, gece idrara çıkma
• Kas güçsüzlüğü, ellerde titreme
• Bakışlarda şaşkınlık veya korku ifadesi. Göz kapağının yukarıya doğru gerilmesi ve göz kapağında şişme. Göz kürelerinin öne doğru belirmesi. Gözü oynatan kasların tutulmasına bağlı olarak yukarı ve dış üst yana bakışta zorluk.
• Guatr
Hipotiroidizm:
• Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlama
• Kalp atışlarının yavaşlaması
• Uyku eğiliminin artması
• Soğuğa dayanıksızlık
• Ses kalınlaşması, yavaş ve kısık sesle konuşma
• Deride kalınlaşma, kuruluk, saç dökülmesi, kaşların kenarlardan dökülmesi
• Kabızlık
• Terleme azlığı
• Yüzde ve gözkapaklarında şişkinlik
• Guatr
Tiroidit:
• Tiroid bezi üzerinde ağrı, sıcaklık, kırmızılık
• Boyun hareketlerinde ağrı ve kısıtlanma
• Tiroid bezinde akut, ağrılı büyüme
• Yutma güçlüğü
• Bu belirtilerin grip, boğmaca veya kızamık gibi bir virüs enfeksiyonundan kısa süre sonra görülmesi
Guatr:
Çoğunlukla tiroid bezindeki büyüme dışında belirti veya bulgu yoktur. Büyümeden dolayı çevre dokularda bası belirtileri ortaya çıkabilir. Nefes darlığı ve yutma güçlüğü görülebilir.
NEDENLERİ
Hipertiroidizm:
• Otoimmün bozukluklar (Basedow-Graves hastalığı)
• Otonom toksik adenom (Plummer hastalığı, toksik nodüler guatr)
• Aşırı iyot alınması
• Aşırı tiroid hormonu alınması
• Erken dönemdeki tiroiditler
Hipotiroidizm:
• Otoimmün bozukluklar (Hashimoto tiroiditi)
• Tiroid bezinin ameliyatla alınması
• Radyoaktif iyot tedavisi
• İyot eksikliği
• Hipotalamo-hipofizer yetersizlik sonucu TRF veya TSH hormonları eksikliği (sekonder hipotiroidizm örn. Sheehan sendromu)
Tiroidit:
• Virüs enfeksiyonları ve tüberküloz, sifiliz gibi enfeksiyonlar
• Otoimmün bozukluklar
• Radyoaktif iyot tedavisi
Guatr:
• İyot eksikliği (endemik guatr)
• Ergenlik çağı, gebelik gibi dönemlerde tiroid hormonu ihtiyacının artması
• Tiroid hormonu yapımının bozulması (örn; enzim eksikliği, propylthiouracil gibi ilaçlar, kara lahana.)
• Kronik tiroidit
TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Tiroid fonksiyonlarını araştıran yöntemler çok gelişmiştir. Bu testler iyi seçilerek kullanılırsa, vakaların büyük bir çoğunluğunda hem tiroid bezinin fonksiyonel durumunu değerlendirmek, hem de bir fonksiyon değişikliği varsa bunun nedenini belirlemek mümkün olur. Kullanılan başlıca testler aşağıda belirtilmiştir.
Tiroidde hormon yapımının araştırılması: Hastaya içirilen radyoaktif iyodun belirli zamanlarda tiroidde tutulma oranı araştırılır.
Kanda dolaşan tiroid hormonlarının ölçülmesi:
• Total T4 ve total T3 ölçülmesi
• Kanda dolaşan tiroid hormonlarının serbest fraksiyonlarının ölçülmesi
Tiroidin homeostatik kontrolünü araştıran testler:
• Serumda TSH tayini
• TRH testi
• Tiroid supresyon testleri
Diğer teşhis yöntemleri:
• Tiroid sintigrafisi
• Tiroid ultrasonografisi
• Antikorların araştırılması
• Serumda tiroglobulin tayini
• Serumda kalsitonin tayini
• İnce iğne aspirasyon biyopsisi
• Tiroid fonksiyonlarının metabolik indekslerle araştırılması
• Tiroid replasmanında doz yeterliliğinin araştırılması
TEDAVİ
Hipertriodizm: Tiroid hormonlarının aşırı üretimi baskılanmaya çalışılır.
• Antitiroid ilaçlar: Propylthiouracil veya methimazole kullanılır.
• Lügol eriyiği veya satüre potasyum iyodür kullanılabilir. Sadece cerrahi girişime hazırlamak amacıyla, propylthiouracil ile birlikte ve en çok 1 hafta süreyle kullanılır.
• Gerekli görülen vakalarda propranolol kullanılabilir.
• Cerrahi girişim: 12-18 ay sonra antitiroid ilaçlar kesildiğinde aktivasyonu devam eden hastalarda ve başlangıçtan itibaren guatrı iri olanlarda uygulanır. Ameliyat öncesi antitiroid ilaçlarla hastanın hormonları normal duruma getirilmelidir
• Radyoaktif iyot tedavisi: Cerrahi tedaviyi istemeyen veya cerrahi girişim riski yüksek hastalarda tercih edilmelidir.
• Göz bulguları için etkin tedavi yoktur.
Hipotiroidizm: Üretimi yetersiz olan tiroid hormonlarının hastaya dışarıdan verilmesi gerekir. Tedaviye ömür boyu devam edilir.
• Tiroid ekstresi, levotiroksin veya L-triiyodotironin kullanılır.
• Plazma kolesterol ve serum TSH düzeyinin normal seviyelere düşmesi, etkili bir tedavi uygulandığını gösterir. Klinik belirti ve bulguların izlenmesi tedavide iyi bir yol göstericidir.
Tiroidit:
• Bakteri enfeksiyonlarına bağlı gelişen olgularda uygun antibiyotikler verilir. Cerrahi drenaj yapılır.
• Aspirin türevi ağrı kesiciler kullanılabilir. Ağır vakalarda prednisolon verilir.
• Hashimoto tiroiditinde prednisolon ve/veya tiroid hormonları verilir.
Guatr:
• Hastalığın sık görüldüğü bölgelerde çocuk ve gençlerin diyetine iyot eklenmesi (iyotlu tuz kullanılması) guatr gelişimini önler.
• Yaygın ve yumuşak guatrlarda L-tiroksin kullanılması guatrı belirgin şekilde küçültür. Hastalığın sık görüldüğü bölgelerde veya enzim eksikliği gibi durumlarda tedavi sürekli olmalıdır.
• Guatr bası belirtilerine yol açıyorsa veya klinik ve laboratuar incelemeler tiroid kanseri kuşkusu veriyorsa tedavi cerrahidir.
Gül
Hocam iyi günler, 10 yaşında oğlum var. Oğluma Guatr (Haşimato) teşkisi konuldu. 2 mm nodülü var. Ayriyeten iyot eksikliği de var. Bu konuda korku ve tereddütlerim var. Doktorumuz şimdilik ilaca başlamayalım dedi. Korkum ileride ciddi sorunlarla karşılaşırmıyız. Örneğim guatrı olanların çocuğu olmaz deniliyor. Zekasıyla ilgili bir sorun yaşarmıyız. Bu konularda bilgi verirseniz sevinirim. Şimdiden teşekkür ederim. Saygılar