Siyanoz ( morarma ) Rehberi
Siyanoz, kılcal yatağın kırmızı kan hücrelerinde hemoglobine bağlı oksijen seviyelerinin azalmasından kaynaklanan vücut dokusunda mavimsi-mor bir renk değişikliğidir. Kandaki oksijen eksikliğinden kaynaklanan deri ve muköz zarların mavimsi renk değişikliğidir. Deri rengi derideki pigment miktarı ve deri altındaki kan akışıyla belirlenir. Oksijenli kan parlak kırmızıdır. Oksijensiz kan koyu mavimsi-kırmızıdır. Oksijen eksikliği ( boğulma veya siyanotik kalp hastalığı gibi ) , anormal hemoglobin ( methemoglobinemi gibi ) ve toksinler ( siyanid gibi ) siyanoza neden olabilirler. Doğuştan kalp hastalığı , akciğer hastalığı veya kardiyopulmoner arrest gibi ölümcül bir olayın sonucunda da siyanoz ortaya çıkabilir. Hafif siyanozun tespit edilmesi zordur. Çoğunlukla tespit öncesi kanın oksijen doymuşluğu % 80 in altındadır. Alternatif isimleri : Mavimsi dudak , mavimsi tırnak , mavimsi deridir.
Siyanoz, kandaki oksijen eksikliğinden kaynaklanan cilt, dudaklar ve tırnak yataklarında mavimsi bir renktir.
Siyanoz, düşük oksijen seviyesine sahip kanın mavi veya mor olması nedeniyle oluşur. Bu düşük oksijenli kan, ciltte mavi-mor bir renk tonuna neden olur. Deride ve/veya mukoza zarlarında mavi, gri veya mor bir renk tonu, siyanozun en yaygın ana belirtisidir. Açık tenli kişilerde bile hafif bir vakayı tespit etmek zor olabilir, bu nedenle kan oksijen konsantrasyonunuz önemli ölçüde düşene kadar semptomları fark etmeyebilirsiniz.
Özellikle esmer insanlarda muköz zarlarda ve tırnak yataklarında siyanoz belirgindir. Siyanoz ayaklarda , burun ve kulakta da görülebilir.
Siyanozun Sık rastlanan nedenleri
- kronik obstrüktif akciğer hastalığı
- şiddetli pnömoni ( zatürre )
- akciğer ödemi
- şok
- hiyalin membran hastalığı ( prematürelikle ilgilidir )
- bronşiolit
- krup
- astma
- konjenital kalp hastalığı
- epiglottit
- aspirasyon
- nöbet geçirme
- yüksek dozda ilaç alımı
- soğuk hava veya suya maruz kalma
- yüksek bir yerde bulunma
- solunum durması
- Anormal hemoglobinin varlığı, kanın oksijen taşıma kapasitesinde önemli bir bozulmaya neden olur. Bu, klinik olarak siyanoz olarak ortaya çıkabilen doku hipoksisine neden olabilir.
NOT : Siyanozun başka sebepleri de vardır. Bu liste hepsini içermemektedir. Sebepler hem kişinin yaşı , cinsiyeti hem de belirtinin özelliği , zamanı , kötüleştiren faktörler ve beraberindeki şikayetler gibi spesifik karakterleriyle değişiklik gösterebilir.
Muayene sırasında sorulabilecek sorular
Tıbbi hikaye alınır ve fizik muayene yapılır. Şok gibi acil durumlarda ilk olarak hastanın stabilizasyonu sağlanmalıdır.
Tıbbi hikaye soruları şunları içerebilir : zamanı ne zaman gelişti ? aniden mi ortaya çıktı ? yavaş yavaş mı ortaya çıktı ? özelliği dudaklar mavileşti mi ? tırnak yatakları mavileşti mi ? tüm vücut mavileşti mi ? kötüleştiren faktörler soğuğa maruz kaldınız mı ? yüksek bir yere çıktınız mı ? herhangi bir şey soludunuz mu ?
diğer başka belirtiler var mı ? solunumda zorlanma var mı ? öksürük var mı ? ayak bileği , ayak ve bacaklarda şişme var mı ?
Tanısal testler şunları içerebilir :
- · arteryel kan gazı analizi
- · tam kan sayımı
- · göğüs filmi
- · elektrokardiyografi
Siyanozun tedavisi ve önlenmesi
Siyanoz nedenlerinin çoğu önemlidir ve vücudunuzun yeterince oksijen almadığının bir işaretidir. Bu rahatsızlık zamanla hayatı tehdit edici hale gelecektir. Tedavi edilmediği takdirde solunum yetmezliğine, kalp yetmezliğine ve hatta ölüme neden olabilir. soğuğa maruz kalma nedeniyle ortaya çıkan siyanozda hastaya sıcak tutan giysiler giyindirmeli veya kişiyi iyice ısıtılmış odada bekletmelidir. Siyanoz ve kısa solunum için oksijen desteği sağlanmalıdır. Doktorlar, periferik siyanozlu bir kişinin kan akışını kısıtlayan ilaçları almayı bırakmasını önerebilir. İlaçlar arasında beta blokerler, doğum kontrol hapları ve bazı alerji ilaçları bulunur. Bir doktor ayrıca insanlara sigarayı bırakmak veya kafein içmek gibi yaşam tarzı değişiklikleri yapmalarını önerebilir. Siyanoz tedavisi olarak oksijenasyon lazımdır.Bazen bir solunum cihazı veya ventilatör gerekebilir. Oksijenlenmeden önce doktor önce hava yolunu veya rüzgar borusunu kontrol eder. Tıkanma veya zorluk varsa endotrakeal tüp takılır ve oksijen verilir.