Kısırlık (infertilite) sorunu Rehberi

Kısırlık, bir yıl boyunca denedikten sonra gebe kalamayacağınız bir durumdur. Kadınlarda kısırlığa endometriozis, rahim fibroidleri veya tiroid sorunları neden olabilir. Gebe kalmakta zorluk çeken erkeklerin sperm sayısı veya testosteron seviyeleri düşük olabilir. İnfertilite (çocuk olmaması) günümüzde evli çiftlerin %15’inin karşılaştığı bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. İnfertiliteye sebep olan faktörlerin 1/3’ü kadına, 1/3’ü erkeğe ve 1/3’ü de her iki cinse aittir. Bu nedenle erkeğe bağlı faktörler sorunun yarısını oluşturmaktadır.

İnfertilite sorunu ile başvuran çiftlerin eş zamanlı olarak muayenesi gerekmektedir. Hastadan öncelikle iyi bir öykü alınması ve fizik muayenesi gereklidir. İyi bir öykü, doktora infertilitenin nedeni olabilecek bazı hastalıklar (hormonal bozukluk, geçirilmiş cerrahi veya enfeksiyonlar vb.) hakkında çok değerli bilgiler verir. Fizik muayenede hastanın genel görünümden başlayarak (sekonder seks karakterleri), testis ve üreme organlarının tam olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kadınlarda Kısırlık

Kısırlık, yaklaşık olarak her 6 çiftten 1’ini etkileyen bir durumdur. Tam bir yıl boyunca gebe kalma çabalarında başarısız olan bir çifte kısırlık teşhisi konulur. Sebep kadın partnerdeyse, kadın infertilitesi olarak adlandırılır. Kadın kısırlığı faktörleri, tüm kısırlık vakalarının yaklaşık %50’sine katkıda bulunur ve kadınlarda kısırlık, tüm kısırlık vakalarının yaklaşık üçte birini oluşturur.

Kadın kısırlığına ne sebep olur?

Kadın kısırlığının en yaygın nedenleri arasında yumurtlama sorunları, fallop tüplerinde veya rahimde hasar veya serviks ile ilgili sorunlar yer alır. Yaş, kısırlığa katkıda bulunabilir çünkü bir kadın yaşlandıkça doğurganlığı doğal olarak azalma eğilimindedir.

1. Hormon dengesizliği
2. Bir tümör veya kist
3. Anoreksiya veya bulimia gibi yeme bozuklukları
4. Alkol veya uyuşturucu kullanımı
5. Tiroid bezi sorunları
6. Fazla ağırlık
7. Stres
8. Önemli ölçüde vücut yağı kaybına neden olan yoğun egzersiz
9. Son derece kısa adet döngüleri

Fallop tüplerinde veya uterusta hasar, aşağıdakilerden bir veya daha fazlasından kaynaklanabilir:

1. Pelvik inflamatuar hastalık
2. Önceki bir enfeksiyon
3. Rahimdeki polipler
4. Endometriozis veya fibroidler
5. Skar dokusu veya yapışıklıklar
6. Kronik tıbbi hastalık
7. Önceki bir ektopik (tubal) gebelik
8. Bir doğum kusuru

Kısaca erkek infertilitesinin sebeplerini ve tedavi yöntemlerini sıralayacak olursak;

1. Hormonal bozukluklar Hipotalamik hastalıklar
2. Hipofizer hastalıklar
3. Kromozom anomalileri Klinefelter’s sendromu
4. Noonan’s sendromu
5. Bilateral anorşi
6. Germinal hücre aplazisi
7. Gonadotoksinler İlaçlar (siproteron asetat, ketokanozol, alkol)
8. Radyasyon
9. Orşit
10. Travma
11. Sistemik hastalıklar Böbrek yetmezliği, siroz
12. Kriptorşidizm (inmemiş testis)
13. Varikosel
14. Sperm iletiminde bozukluk Vaz deferens yokluğu, epididm tıkanıklıkları
15. İdiopatik

Tedavi yöntemleri ise cerrahi ve medikal olarak 2 ana gruba ayrılabilir;

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

1. Cerrahi
2. Medikal

• Varikoselektomi Endokrin tedavi ( LH, FSH vb.)
• Vazovazostomi Steroid
• Epididimovazostomi Ampirik (antiöstrojen vb.)
• Ejakulatuar kanalın transüretral rezeksiyonu Yardımcı üreme teknikleri (İntrasitoplazmik enjeksiyon, MESA, TESA, TESE)

Yukarda tanımladığımız bazı hastalıklardan erkek infertilitesinde en sık karşılaşılan olan varikoselden kısaca bahsedeceğim. Varikosel erkek infertilite sebeplerinin en önemli ve sık karşılaşılanıdır. Anatomik olarak pampiniform venlerin anormal genişlemesidir. %90 oranında sol tarafta görülür. Normal erişkin erkeklerde %10-15, infertil erkeklerde %21-41 oranında görülür. Varikoselin sperm fonksiyonlarını bozma sebepleri arasında testisteki ısıyı artırması ve böbrek ile adrenalden toksik metabolitlerin geri akımı ile hipotalamik-hipofizer-gonadal aksın bozulması sayılabilir. En sık infertilite nedeni olan bu hastalığın tek tedavisi cerrahi yöntemle genişlemiş venlerin bağlanmasıdır. Kasıktan yapılan bu operasyon sonrası spermiogramda %70 oranında düzelme sağlanır iken, gebelik oranı da %50 artmaktadır.

İyi bir öykü ve fizik muayenenin ardından laboratuar ve gerekirse radyolojik değerlendirilme yapılmalıdır. Laboratuar değerlendirilmesinde ilk yapılması gereken spermiogramdır. Spermiogram dışında gerekli ise bazı hormon ve kan tetkikleride yapılmalıdır.

Op.Dr.Tardu Çınar