İdrar Kültürü,İdrarda Kan (Hematüri) Rehberi

İdrar yollarında enfeksiyona neden olan mikrobun belirlenmesini sağlar. İdrar kültürü için idrar kadında ve erkekte farklı yollarla alınır. Erkeklerde idrar kültürü almak için yapılması gereken işlemler: Kamışın ucu (penis) su ve sabunla dikkatle temizlenerek steril gazlı bezle kurulanmalıdır. Sabah kalktıktan hemen sonra, üç steril kaba art arda idrar alınır, kapların ağzı hemen kapatılır. Kadınlarda idrar kültürü almak için yapılması gereken işlemler: Ellerinizi sabunla dikkatle yıkadıktan sonra durulayın. Kalan birkaç damlayı da akıtmak için ellerinizi sallayın. Öteki elinizle dölyolunun ağzındaki dudakları aralayarak bu bölgeyi gazlı bezle yukarıdan aşağıya doğru dikkatle silin; silme işlemini hiçbir zaman ters yönde yapmayın.

Temizlik işlemini gazlı bezi sürekli değiştirerek en az 4-5 kez tekrarlayın.
Dölyolunun ağzını aralık tutarak az miktarda idrarı steril bir plastik kaba alın. İdrar kabı vücuda ya da giysilere değmeyecek biçimde tutulmalıdır. Bu yolla iki ayrı kaba daha idrar örneği alın. Üç kabı da hava geçirmeyecek biçimde kapatın.

Neden idrar kültürü üç kap ?

Birinci kaptaki idrarın siyeğin ( üretra) alt bölümünden ve erkeklerde prostat gibi idrar yollarının vücut yüzeyine açıldığı noktaya yakın organlardan geldiği kabul edilir. İdrar kesesinden gelen idrar ikinci kapta bulunur ve idrar kültürü için uygundur. Üçüncü kaptaki idrar ise böbrek havuzu ve idrar boruları gibi üst idrar yollarında oluşabilecek hastalıklara ilişkin bilgi verir ve idrarın içeriğinin belirlenmesi için kullanılır.

Özel durumlar :

Bazı durumlarda idrar özel yöntemler kullanılarak alınır. Süt çocukları ve küçük çocuklarda cinsel organın erişkinlerde olduğu gibi temizlenmesi gerekir. Küçük çocuk havaya kaldırılır, karnı aşağıya gelecek biçimde tutularak altına steril bir kap yerleştirilir; bacakları ve kolları bükülü olarak kasıklarının arasındaki bölgeye hafifçe bastırılır ve sırtı sıvazlanarak idrar yapması sağlanır.

Küçük erkek çocuklarda cinsel organ temizlendikten sonra kamışın üzerine, sıkıca yerleşen bir plastik torba geçirilir; çocuk idrarını yapar yapmaz torba alınmalıdır. Çocuk 45 dakika idrarını yapmazsa torba çıkarılarak cinsel organlar temizlenmeli ve yeni bir torba yerleştirilmelidir. Kız çocuklar için de uygun bir torba kullanılabilir.
Yatalak hastalarda idrar örneği, hastayı yatağının yanına yerleştirilen bir sandalyeye oturtarak alınabilir.
Bilinci kapalı ve hekimle işbirliği yapamayan hastalarda ya da yeni doğum yapmış kadınlarda orta idrar doğrudan idrar kesesine yerleştirilen bir sonda aracılığıyla alınabilir.

İdrar örneği alındıktan sonra en fazla yarım saat içinde kültür yapılmalı, yapılamıyorsa idrar hemen bozdolabına konmalı ve en fazla 24 saat bekletilmelidir.

İdrar kültürü pozitif ise :

Sağlıklı olduğu bilinen bireylerde bile idrar tümüyle steril değildir. İdrar yolu enfeksiyonu şikayetleri olan bir hastada, incelenen idrarın mililitresinde 100.000 ya da daha fazla bakteri saptanırsa idrar kültürünün pozitif olduğu söylenebilir. Ayrıca gene şikayeti olan, idrarında beyaz küreler bulunan bir hastada sık rastlanan idrar mikroplarından biri mililitrede 100 koloni bile ürürse, kültür sonucu pozitif kabul edilir. İdrar kültürü enfeksiyondan sorumlu bakterinin ve bu bakterinin duyarlı olduğu antibiyotik ve idrar yolu dezenfektanlarının belirlenmesini sağlar.,,

Kanlı idrarın rengi içerdiği kan miktarına göre açık pembeden koyu kırmızı ya kadar değişir. Kanlı idrar bulanıktır; cam bir kap içinde bir süre hekletilirse üstte görece duru, altta ise kanlı çökelti nedeniyle daha koyu renkli ve hulanık iki bölüme ayrılır. İdrarda kan belirtisi boşaltım sisteminin herhangi bir yerinden kaynaklanabılır. Böbrek taşları, veremi, kötü huylu tümörleri ya da enfarktüsü, akut glomerülonefrit, idrar borusu taşları, idrar kesesi tüm örleri, veremi, taşları ya da basit bir idrar kesesi iltihabı ya da siyek (üretra) taşları ve iltihabı buna yol açabilir. İdrarda kan her zaman gözle görülmeyebilir. İdrarın rengini değiştirmeyecek kadar azsa ancak kimyasal deneylerle ya da idrar çökeltisinin mikroskopla incelenmesiyle saptanabilir.

İdrarda kan bulunması en önemli nedenleri;

1. Böbrek havuzu papillomu
2. İdrar borusu tümörü
3. İdrarkesesi divertikülü
4. Prostat
5. Yırtılma
6. Darlık
7. Papillom
8. Taş

İdrarda kan çogu kez gözle görülebilen bir belirti olduğundan,idrarda kanamanın kaynaklandığı bölgeyi de saptamak olasıdır.

Bunun için Guyon deneyi denen yönteme başvurulur. Hasta üç ayrı kadehe idrar yapar ve kadehlerdeki renk değişiklikleri değerlendirilir. Kanama siyekten (üretra) kaynaklanı yorsa idrarda kana bağlı renk değişimi ilk kadehte ortaya çıkar; buna ilk idrarda kan ya da ilk hematüri denir. Obür kadeh lerde ise berrak sarı, normal idrar rengi görülür. Kan idrar kesesinden kaynaklanıyorsa kırmızı renk son kadehte ortaya çıkar. Çünkü kan idrar kesesinin dibinde toplanmıştır ve işemenin sonunda kesenin kasıln’ıasıyla dışarı atılır. Buna son idrarda kan ya da son hematüri denir. Eğer kanama böbrek ya da idrar borusu bölgesinde ise kan idrara bütünüyle karışmış olarak gelir ve her üç kadeh de kırmızı renkte görülür; buna da bütün idrarda kan ya da tam hematüri denir.

İlk hematüri

(Ağırlıklı olarak ilk kadehte kan)
Siyek kökenli nedenler (taş, iltihap)

Son hematüri:

(Ağırlıklı olarak üçüncü kadehte kan)
o idrar kesesi kökenli nedenler (tümör, idrar kesesi
veremi, taş, iltihap)

Tam hematüri:

(Her üç kadehte kan)
o böbrek kökenli nedenler (taş. böbrek veremi, kötü huylu tümör, akut glomerülonefrit, böbrek enfarktü
o idrar borusu kökenli nedenler (taş)

Hemoglobinüri

idrarda hemoglobin bulunmasıdır. Akut ve yaygın bır hemolizin (alyuvar parçalanması) ardından görülür. Normal koşullarda hemoglobin vücudun savunma mekanizmasını oluşturan retiküloendotelyal sistemde parçalanır. Eğer alyuvarlar damar içinde parçalanırsa önemli miktarda serbest hemoglobin plazmaya geçer. Ama böyle bir durumda bile iki mekanizmanın etkisiyle idrarda hemoglobin bulunmayabilir. Bu mekanizmalar hemoglobini bilirubine indirgeyen retikuioendotelyal sistem ve hemoglobini süzen böbreğin oluşturduğu eşiktir. Böbrek eşiği çok yüksektir ve kandaki serbest hemoglohin düzeyi 100 ml’de 150-200 mg’ye erişmeden idrara hemoglobin geçmesini engeller. Henıoglo binin idrara geçebilmesi için kandaki düzeyinin çok kısa sürede yüksek bir değere ulaşması gerekir. Bu durumda retiküloendotelyal sistemin yeterince hızla bilirubine dönüştüremediği hemoglobin böbrek eşiğini de aşarak idrarla atılır.

Hemoglobinüride idrarın rengi morumsu kırmızıdan kızıl kahverengiye kadar değişebilir. Renk iki pignıente bağlıdır: Oksihemoglobin ve methemoglobin. Oksihemoglobinin rengi parlak kırmızı, methemoglobininki kahverengidir. Idrarın rengi de bu iki pigmentin göreli yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Bazen hemoglobinüri hematüriyle, yani idrarda alyuvarlar bulunması yla karı ştırılır. Oysa hemoglobinürinin ayırt edici birçok özelliği vardır. Orneğin idrar bu/anık değil, berraktır. Ayrıca çökelti incelendiğinde idrarda hiç alyuvara rastlanmaz.

İdrar yaparken acı, yanma veya rahatsızlık var. İdrarınızın rengi değişti, bulanık ya da çürük kokuyor. Anormal miktarda çok veya az idrara çıkıyorsunuz. Ya hiç idrar yapamıyorsunuz ya da çok çıkıyorsunuz.

Nedenleri

Enfeksiyon (böbrek, idrar kesesi veya idrar yollarında) :

İdrar yaparken yanma, sık ve aniden idrar yapma ihtiyacıyla birlikte az miktarda idrar, idrarda kan, karnın alt kısmında ağrı, cinsel ilişki veya boşalma esnasında ağrı ve hafif ateş var. Aniden ateşiniz yükselebilir ve titreme gelebilir; aşırı yorgunluk; bulanık, kanlı ya da çürük kokan idrarla birlikte yanma ve sık idrara çıkma; veya mide bulantısı ve kusma görülebilir. Çeşitli enfeksiyonlardan birisine yakalanmış olabilirsiniz. Kadınlar idrar yolları enfeksiyonlarına karşı daha hassastır; kendi kendine tedavi yöntemlerini ve doktorun yazdığı ilaçları kullanmalıdırlar.

İdrar yolu tıkanması :

Aniden idrar bastırıyor, fakat idrar yapamıyorsunuz. Bu genellikle erkeklerde görülür ve tehlikeli olabilir.

Hipofiz bezi faaliyetinin azalması :

Aşırı idrara çıkıyorsunuz, aşırı yorgunluk ve susama var ve cildiniz kurudu, kronik baş ağrısı, cinsel istek azlığı ve soğuğa karşı hassasiyet söz konusu. Vücudun metabolizmasını düzenleyen hormonları salgılayan hipofiz bezinin faaliyeti azalmış olabilir.

Cinsel ilişkiyle bulaşan hastalıklar :

İdrar yaparken ağrı veya yanmayla birlikte cinsel ilişki esnasında acı, penis ya da vajinadan cerahate benzer akıntı ve genital bölgede kaşınma gibi başka belirtileriniz de var. Bu belirtiler uçuk, klamidya, gonore veya cinsel yolla bulaşan başka bir hastalığa ilişkin olabilir. Böylesi bir hastalığınız varsa, tümüyle iyileşene kadar cinsel ilişkide bulunmayın. Son aylardaki bütün eşlere haber verilmelidir.

Kendiniz Ne Yapabilirsiniz?

• Mesane enfeksiyonu belirtileriniz (ani, sık ve yanmayla idrar yapma, idrarda kan, düşük ateş veya karnın alt kısmında ve sırtın alt kısmında ağrı) varsa, bol sıvı, özellikle de kızılcık suyu veya meyve suyu için.
• İdrar yollarından sık enfeksiyon kapan bir kadınsınız, her idrardan ve büyük abdestten sonra iyice temizlenin. Cinsel ilişkiden sonra idrar yapın.
• Köpüklü banyo, parfümlü sabun ve duştan uzak durun.
• Bol sıvı, özellikle kızılcık suyu için ve kafein almayın.

Önleme

Özellikle geceleri sık sık idrara çıkıyorsanız, akşam içtiğiniz çay, kahve, soda, alkol miktarını azaltın. Kızılcık suyu idrar yolları enfeksiyonlarına iyi gelebilir.

Öteki Nedenler

1. Şeker hastalığı
2. Hormon bozukluğu
3. Prostat sorunu
4. Vajinit
5. Aşırı sıvı, özellikle kafeinli içecekler veya alkol alma
6. Mesane tümörü
7. Böbrek taşı
8. Böbrekte kum