Dışkı Muayenesi

Tanım

Dışkı (gaita, gayta) muayenesi, mide-barsak hastalıklarının tanısına yardımcı bir dizi testi içerir. Dışkı, besinlerin sindirilmesi ve emiliminden sonra geriye kalan ve barsaklardan atılan atık maddelerdir. Bir günde çıkartılan dışkı miktarı ortalama 150 gr.dır. Dışkı miktar ve özelliği beslenme tipine göre değişir. Bitkisel yiyeceklerin ağırlıkta olduğu beslenme dışkı miktarını ve dışkılamayı arttırır. Beslenmede et ağırlıktaysa dışkı miktarı azalır ve kabızlık eğilimi artar.

Makroskopik inceleme

Makroskopik, yani çıplak gözle yapılan incelemede mukus ve kana rastlanabilir. Kan belirli bir miktarın üstündeyse gözle görülebilir. Kaynağı ne kadar yukardaysa rengi o kadar koyudur. Barsağın son bölümlerinden gelen kan ise parlak kırmızıdır.

Mikroskopik inceleme, barsak asalaklarının, özellikle bu hayvanların yumurtalarının saptanmasında büyük önem taşır. Şeker sindiriminde yetersizlik varsa, sindirilemeyen bu karbonhidratların mayalanması sonucu laktik asit ve kısa zincirli yağ asitleri açığa çıkar. Bu durumda dışkının asit-baz dengesi asitten yana bozulur. Dışkı, mayalanmaya bağlı olarak köpüklü ve ekşi kokuludur. Protein parçalayıcı enzimlerin yetersizliğinde ya da yokluğunda hayvansal lif miktarı artar. Sindirim sürecine girmeyen bu liflerin baksaktaki bakteriler tarafından parçalanması sonucu koyu renkli ve kötü renkli ve kötü kokulu dışkı oluşur.

Yiyeceklerle alınan trigliseritlerin sindirimde bir bozukluk olduğunda ise yağ asitleri, nötr yağlar artar.

Kimyasal inceleme

Dışkı genellikle nötrdür. Ama şeker ağırlıklı beslenmede asit, protein ağırlıklı beslenmede, özellikle de bu yiyeceklerin iyi sindirilemediği durumda baz özelliği gösterir.

Gizli kan aranması yapılacak kişilerden birkaç gün boyunca et içermeyen bir beslenme düzenine uyması istenir. Yapılan incelemede kanama önemli olmasa bile saptanabilir.

Pankreas ve safra kökenli enzimler de kimyasal yöntemlerle dışkıda incelenir.

Bir başka kimyasal inceleme de yağ miktarlarının belirlenmesidir. Bunlar genellikle günde 6-8 gr.yi geçmez.

Dışkıda yağ miktarının artması ve aşağıda sıralanan koşulların ortaya çıkmasıyla yağlı ishal başlar :

a. Ağır karaciğer yetmezliğine yolaçan bazı kronik karaciğer hastalıkları ya da safra yollarının taş ve tümör kitlesi gibi nedenlerle tıkanması.

b. Kronik pankreatit ( pankreas iltihabı ), kistik fibroz ( bağdoku artışı ), pankreas tümörleri gibi pankreas hastalıkları.

c. Bazı sindirim sistmi hastalıkları ya da bozuklukları.

Dışkı kültürü

Sindirim kanalında çeşitli hastalıklardan sorumlu bakterilerin dışkıda aranmasına yönelik bir girişimdir.

Dışkı örneğinin alınmasından en az bir hafta öncesine değin hastaya baryum verilmemiş ya da antibiyotik tedavisi uygulanmamış olmalıdır.

Dışkıda çok sayıda bakteri bulunur. Yapılan incelemede amaç bütün mikropları değil, hastalık yaptığı kesin olan bazı türleri belirlemektir.

Cinsel ilişkiyle bulaşan barsak hastalıklarında da dışkı muayenesi büyük önem kazanmıştır.

Dışkı kültüründe etken olabilecek bir mikroorganizmanın üremesi enfeksiyon kuşkusunu bütünüyle ortadan kaldırmaz. Dışkı kültürünün birkaç kez daha yinelenmesi gerekir